Meer dan 1800 jaar voordat Isaac Newton en Gottfried Leibniz de calculus ontwikkelden die ons in staat heeft gesteld om megastructuren in de vorm van bruggen en wolkenkrabbers te bouwen, de combinatorische theorieën die hebben geleid tot programmeren, datawetenschap en kunstmatige intelligentie, en die ons natuurlijk ook op weg hebben geholpen naar de verovering van de ruimte, beschikte de mensheid al over deze kennis. Helaas hebben enkele monniken deze kennis onbedoeld vernietigd.
Het boek, dat tegenwoordig bekend staat als het Palimpsest van Archimedes, bevatte de eerste benadering waarvan we gegevens hebben van wat we tegenwoordig combinatorische wiskunde noemen. De basis waarop onze moderne techniek rust in de vorm van theoretische fysica die in staat is om oppervlakten en volumes te berekenen en, in grote lijnen, de wiskunde die nodig is om vandaag de dag op school te kunnen berekenen hoe lang een trein erover doet om van punt A naar punt B te komen. Dat alles was er al sinds de 2e eeuw v.Chr., maar we zijn het door een ongelukkige onoplettendheid kwijtgeraakt.
Eeuwen van vooruitgang gewist om liederen te schrijven
In 1906, toen de Deense filoloog Johan Ludvig Heiberg middeleeuwse manuscripten bestudeerde, stuitte hij op een boek met gebeden en religieuze liederen dat zijn aandacht trok. Onder hetgeen door monniken ergens in de 13e eeuw was geschreven, slaagde de filoloog erin een deel van een gewiste tekst van Archimedes te identificeren die overeenkwam met een van zijn verloren gewaande werken, de Methode van mechanische stellingen.
Het duurde meer dan 90 jaar voordat de wetenschap, nadat het manuscript decennialang verdwenen was, na een veiling waarbij een anonieme koper het voor 2 miljoen dollar kocht, het weer in handen kreeg. Met behulp van moderne technieken met ultraviolet licht, infrarood en röntgenstralen ontdekten wetenschappers de wiskundige tekst die op het perkament verborgen lag. Een revolutionaire doorbraak die de geschiedenis van de mensheid had kunnen veranderen, maar die helaas te laat kwam.
Ter verdediging van die monniken moet worden opgemerkt dat toen ze het perkament enkele eeuwen eerder in Constantinopel vernietigden, ze waarschijnlijk niet wisten wat ze voor zich hadden. In die tijd was perkament een even duur als schaars goed, dus werden oude teksten vaak weggeschraapt om ze te hergebruiken voor het maken van religieuze boeken.
Het hergebruiken van perkament stond bekend als palimpsest, wat uiteindelijk leidde tot de naam Palimpsest van Archimedes, waaronder we dit glorieuze archeologische stuk vandaag de dag kennen. Helaas zullen we nooit weten wat er zou zijn gebeurd als die berekeningen niet waren gewist, en ook niet welke andere vorderingen of onthullingen er verborgen liggen in al die gerecyclede boeken die nu dienen als verzamelingen van psalmen en gebeden.
