Kijken is een kunst. Als we leren kijken, leren we genieten van de schoonheid van de wereld, komen we dichter bij anderen en leren we onszelf ook beter kennen.
Kunnen we nog kijken of zijn we het vermogen kwijtgeraakt om ons te verwonderen bij het aanschouwen van een zonsondergang, een balkon vol bloemen of de golven van de zee?
Hoe vaak staan we in ons dagelijks leven stil om te genieten van het landschap van onze stad? Een steeds sneller wordend bestaan, verkeerde prioriteiten of de gewoonte om onze gedachten op de toekomst te richten zonder aandacht te schenken aan het moment, nemen al onze aandacht in beslag en beroven ons van het plezier dat een rij bomen of het geluid van de regen ons kan geven.
De kunst van het kijken
Kijken is niet alleen een zintuiglijke activiteit, maar een kunst die binnen het bereik ligt van elke gevoeligheid. Door te kijken creëren we, want we voegen gevoelens toe aan wat we zien.
Schoonheid is geen objectieve eigenschap van de wereld, maar iets dat de mens toevoegt met zijn vermogen om symmetrieën, contrasten en analogieën waar te nemen. Kijken is een vorm van communiceren. Als we alert zijn, merken we hoe onze omgeving ons aanspreekt.
Een oude muziektent in een park of op een plein is niet alleen een cirkelvormige constructie met een dak, maar ook een herinnering aan een feestelijk verleden, toen muziek in de open lucht werd geassocieerd met plechtige gebeurtenissen of zondagse ontspanning. Door te kijken overwinnen we de barrières van de tijd en springen we van gisteren naar morgen.
We associëren kijken met het beschouwen van de buitenwereld, maar er zijn ook landschappen in ons innerlijk die alleen maar wachten op een kans om ons bewustzijn binnen te dringen. Soms brengen een smaak of een geluid ons die beelden terug die in ons geheugen sluimeren.
maak je herinneringen wakker
Een madeleine roept een waterval van herinneringen op in “Op weg naar Swan”, de eerste van de zeven romans die samen “Op zoek naar de verloren tijd” vormen, het monumentale werk van de Franse schrijver Marcel Proust. Nadat hij het madeleinekoekje in thee heeft gedoopt en de smaak op zijn gehemelte voelt, herinnert de verteller zich de landschappen uit zijn jeugd in Combray: de stilte in de straten in de vroege ochtend of de schaduwrijke tuin van het huis van zijn tante.
Telkens wanneer ik de geur van jasmijn ruik, haal ik mijn zomers aan de kust van de Middellandse Zee weer voor de geest en zie ik niet alleen het goudkleurige zand en het diepblauwe water van de zee weer voor me, maar ook een andere manier om tijd te ervaren.
Tijdens de kindertijd en adolescentie zijn de drie zomermaanden geen negentig dagen, maar een eeuwigheid waarin buitengewone gebeurtenissen plaatsvinden, zoals de eerste kus, de ontdekking van een boek dat ons zal vergezellen tijdens onze overgang naar volwassenheid of de eerste glimp van de roeping die ons professionele leven zal bepalen.
Naar binnen kijken
Socrates waarschuwde al dat jezelf kennen de eerste stap naar wijsheid is. Vandaag zouden we daaraan kunnen toevoegen dat het een oneindige en noodzakelijke taak is.
Mediteren is een manier om de landschappen te verkennen die onze psyche bevat. Melancholie, onzekerheid, vreugde, hoop, angst, ambitie zijn landschappen die elkaar overlappen en zo onze eigenaardige manier van zijn vormen.
We hebben de neiging om emoties die ons verdriet bezorgen te vermijden, maar die strategie versterkt onze angsten alleen maar. We moeten in staat zijn om verdriet en mislukking onder ogen te zien. Alleen zo kunnen we de verwoestende gevolgen ervan beperken.
De overlevenden van de tragedie in de Andes slaagden erin de groene valleien van Chili in de verte te vinden. Nando Parrado en Roberto Canessa, de twee jonge rugbyspelers die de verbazingwekkende prestatie leverden omde Andes over te steken op zoek naar hulp, waren vreselijk teleurgesteld toen ze de top bereikten en niets anders zagen dan besneeuwde bergen.
Parrado zag echter in de verte twee pieken zonder sneeuw en besloot door te gaan, ondanks de geringe kans om te overleven in de kou, honger en vermoeidheid. Als we in onszelf kijken en ontmoedigd raken omdat we alleen maar negatieve emoties zien, zoals scepsis, teleurstelling of een gebrek aan zelfvertrouwen, moeten we in de verte kijken en bedenken dat er achter die obstakels vruchtbare valleien liggen die ons oneindig veel mogelijkheden bieden.
Hoe leren kijken?
Ik denk dat ik niet verkeerd ben als ik zeg dat dat leren gepaard gaat met het afschudden van de angst om tijd te verliezen. Door te kijken verliezen we niets, integendeel, we winnen. Een wijze blik creëert banden met de wereld en onze medemensen.
Het hoogtepunt van de kunst van het kijken ligt in het weten hoe je naar anderen moet kijken en banden van genegenheid, begrip en verdraagzaamheid moet smeden. Laten we naar anderen kijken zoals we zouden willen dat zij naar ons kijken. We hebben allemaal behoefte aan erkenning, tederheid, genegenheid en tolerantie.
Een genereuze blik distantieert ons van de verarmende tirannie van het ego en leert ons het geluk van het delen te vieren. Laten we die taak niet te lang uitstellen. We kunnen op dit moment beginnen, door onze blik op te heffen en onze omgeving te verkennen.
