Specialiste Nicole Avena waarschuwde The Telegraph dat dit ingrediënt in de hersenen dezelfde beloningscircuits activeert als sommige drugs, wat het verband met obesitas, psychische stoornissen en chronische ziekten verklaart.
De voorkeur van de mens voor zoetigheid is niet toevallig. Vanaf de kindertijd is het lichaam biologisch geprogrammeerd om te zoeken naar zoete smaken als teken van energie en veiligheid, een evolutionair mechanisme dat cruciaal was voor het overleven van jagers-verzamelaars.
Tegenwoordig is deze aanleg een probleem voor de volksgezondheid geworden in een omgeving die wordt gedomineerd door ultraverwerkte voedingsmiddelen, suikerhoudende dranken en platforms voor onmiddellijke levering.
Neurowetenschapper Nicole Avena, professor en onderzoeker die al meer dan 25 jaar suiker als verslavende stof bestudeert, waarschuwde dat de consumptie van dit ingrediënt in de hersenen dezelfde beloningscircuits kan activeren als sommige drugs. “Onze hersenen weten niet of we heroïne injecteren of een cupcake eten”, zei ze in een verklaring aan The Telegraph.
Hoe suiker de hersenen gijzelt
Avena’s eerste experimenten met ratten toonden aan dat, wanneer ze onbeperkt toegang hadden tot suiker, de dieren eetbuien vertoonden, ontwenningsverschijnselen en een toenemende behoefte om de doses te verhogen om hetzelfde plezierige effect te bereiken. Bij analyse van hun hersenactiviteit waren de resultaten vergelijkbaar met die van aan drugs verslaafde knaagdieren.
Latere klinische studies bevestigden dat mensen die regelmatig ultraverwerkte producten met veel suiker consumeren, vergelijkbaar gedrag vertonen: tolerantie, intense trek en ongemak bij het verminderen van de inname.
Suiker stimuleert de afgifte van dopamine in de nucleus accumbens, een van de hersengebieden die verband houdt met plezier en motivatie.
Onzichtbare gezondheidsrisico’s
Suiker heeft niet alleen invloed op het zenuwstelsel. Volgens onderzoek verzameld door The Telegraph, verhogen twee of meer porties per dag het risico op overlijden door hart- en vaatziekten met meer dan 30%.
Een analyse uit 2020, gepubliceerd in het European Journal of Epidemiology en gebaseerd op meer dan 35 studies, gaf aan dat elke toename van 250 milliliter in de consumptie van suikerhoudende dranken het sterftecijfer met 4% verhoogt.
Bovendien heeft overmatige consumptie invloed op belangrijke organen: het veroorzaakt tandbederf en tandvleesaandoeningen, versnelt de veroudering van de huid, verhoogt het risico op leververvetting en verstoort het darmmicrobioom.
Hedonistische honger en onthouding
De voorkeur voor zoetigheid heeft biologische oorzaken, maar wordt in de huidige samenleving versterkt door omgevingsfactoren. De zogenaamde hedonistische honger verklaart waarom iemand zelfs als hij verzadigd is nog steeds zin heeft in een toetje. Een studie gepubliceerd in Obesity Reviews toonde aan dat alleen al het zien van bepaalde voedingsmiddelen invloed heeft op de trek en het eetgedrag.
Wanneer de consumptie abrupt wordt onderbroken, treden ontwenningsverschijnselen op die vergelijkbaar zijn met die van drugs: prikkelbaarheid, angst, hoofdpijn en lethargie.
Recent onderzoek brengt een hoge suikerconsumptie ook in verband met cognitieve achteruitgang, slechtere prestaties bij geheugentests en zelfs de ontwikkeling van dementie.
Sommige specialisten zijn van mening dat Alzheimer kan worden omschreven als “diabetes type 3” vanwege het verband tussen aanhoudende hyperglykemie en neuronale achteruitgang.
Verband met kanker, ADHD en depressie
Verschillende studies suggereren dat kankercellen meer suiker verbruiken dan gezonde cellen, wat het verband tussen een dieet rijk aan toegevoegde suikers en een verhoogd risico op tumoren zou verklaren.
Uit een analyse onder meer dan 100.000 deelnemers bleek dat degenen die meer suiker consumeerden tot 60% meer risico liepen op kankergerelateerde aandoeningen, met name borstkanker.
Suiker wordt ook in verband gebracht met neuropsychiatrische stoornissen. Avena legde aan The Telegraph uit dat veel mensen suiker gebruiken als een vorm van zelfmedicatie tegen depressie of angst, maar dat deze strategie de symptomen verergert.
Bovendien zou neuro-ontsteking als gevolg van overmatige consumptie van invloed kunnen zijn op de ontwikkeling of verergering van attention deficit hyperactivity disorder (ADHD).
Het wetenschappelijke debat over verslaving
Volgens Avena voldoet suiker aan de 11 criteria van de American Psychiatric Association (APA) om als verslavende stof te worden beschouwd, maar wordt het nog niet officieel erkend door organisaties als de WHO of de APA zelf.
“De enige reden waarom suiker niet als verslavende stof wordt erkend, is omdat belangrijke organisaties het niet als zodanig hebben goedgekeurd”, zei hij in een gesprek met The Telegraph.
Sommige critici stelden dat het probleem van ultraverwerkte voeding te simplistisch wordt voorgesteld door alleen op suiker te focussen. Avena benadrukte echter dat dit ingrediënt vaak als “toegangspoort” tot andere excessen fungeert.
Strategieën om de consumptie te verminderen
De neurowetenschapper stelde The Telegraph praktische maatregelen voor om de inname te controleren en de afhankelijkheid te verminderen:
- Verwijder uit de voorraadkast producten met toegevoegde suikers.
- Kies voor evenwichtige maaltijden met eiwitten, gezonde vetten en vezels.
- Noteer je trek in een dagboek om emotionele triggers te identificeren.
- Vervang door fruit, pure chocolade of kaneelthee.
- Kies voor niet-voedselgerelateerde beloningen, zoals recreatieve activiteiten.
- Verminder de blootstelling aan ‘voedselpornografie’ op sociale media, dat wil zeggen afbeeldingen en video’s van calorierijke en suikerrijke voedingsmiddelen die op een overdreven manier worden getoond om het verlangen naar voedsel te stimuleren.
- Zorg voor voldoende rust om de hongerhormonen te reguleren.
“Hoe minder suiker je consumeert, hoe minder trek je hebt. Het gaat om kleine, geleidelijke veranderingen, zoals geen suiker meer in je koffie doen”, vatte Avena samen in het interview.
