Aan de westkust van Hudson Bay, in de Canadese provincie Manitoba, ligt Churchill, een klein dorpje dat wordt beschouwd als de “wereldhoofdstad van de ijsbeer”, omdat elk jaar honderden van deze roofdieren daar een verplichte tussenstop maken tijdens hun migratie, waardoor de plaats een uniek observatiepunt in de wereld is geworden.
Volgens de Britse krant The Guardian zijn deze zoogdieren, wanneer het zomer het zee-ijs doet smelten, gedwongen om op het vasteland te blijven en te wachten tot november, wanneer het ijs zich weer vormt. In oktober zwerven er al verschillende beren rond in het gebied, wat een uitdaging vormt voor de veiligheid van de lokale bevolking en de beren zelf.
Volgens Polar Bears International, een non-profitorganisatie die zich inzet voor het behoud van deze diersoort en zijn leefgebied, werkt Churchill echter actief aan de oprichting van de eerste veilige gemeenschap voor ijsberen ter wereld.
Historisch gezien is de bevolking een pionier geweest op het gebied van veilige samenlevingsmethoden, door te kiezen voor het verwijderen van voedselbronnen die beren aantrekken, mensen voor te lichten over veilig gedrag en een zo groot mogelijke afstand tussen mensen en dieren te handhaven.
Daarnaast valt onder andere het Polar Bear Alert Program op, een 24 uur per dag en het hele jaar door bereikbare hotline waar burgers melding kunnen maken van waarnemingen van deze zoogdieren die mogelijk een direct gevaar vormen; zodra ze zijn geïdentificeerd, kunnen ze in de gevangenis belanden.
Wat is het detentiecentrum?
Een van de pijlers van de strategie voor coëxistentie is de zogenaamde Polar Bear Facility, in de volksmond bekend als “de ijsbeergevangenis”. Dit detentiecentrum is geen conventionele gevangenis, maar een faciliteit die bedoeld is om de Ursus maritimus die te dicht bij de bebouwde kom komen tijdelijk en op humane wijze op te sluiten.
Volgens National Geographic komen de dieren op twee manieren in het centrum terecht: ze worden gevangen in grote vallen met aas of ze worden verdoofd met verdovingspijltjes als ze zich al in het dorp bevinden. Voordat ze echter hun toevlucht nemen tot deze maatregelen, proberen de boswachters of “rangers” ze weg te jagen met motorfietsen, vuurpijlen en waarschuwingsschoten om elke confrontatie te vermijden die zowel voor mensen als voor dieren fataal kan zijn.
Eenmaal in de faciliteit blijven de beren dertig dagen opgesloten, met toegang tot water maar zonder voedsel. Deze maatregel, die op het eerste gezicht wreed lijkt, heeft tot doel te voorkomen dat ze mensen associëren met voedsel.
Volgens de logica van natuurbehoud, zoals beschreven door National Geographic, verliest een ijsbeer die de aanwezigheid van de Homo sapiens associeert met het verkrijgen van voedsel, zijn jachtinstinct en wordt hij afhankelijk en gevaarlijk, wat hem uiteindelijk de dood kan betekenen.
Het centrum, gebouwd als een enorme hangar van betonblokken, heeft 28 individuele cellen, uitgerust met stalen deuren en versterkte structuren die elke visuele interactie tussen hen voorkomen. De meeste blijven daar totdat de baai bevriest en ze kunnen terugkeren naar hun natuurlijke habitat. De vrijlating is in feite een gebeurtenis geworden waar veel inwoners reikhalzend naar uitkijken.
“Wat ze in eerste instantie hebben gedaan, bepaalt hoe lang ze daar blijven. Een beer die per ongeluk is gevangen, blijft niet zo lang als een beer met een geschiedenis van schade aan eigendommen of gevaar voor mensen”, legde Brett Wlock, natuurbeschermingsambtenaar bij het Manitoba Water Stewardship en directeur van het Polar Bear Alert Program, uit in een interview met The Wildlife Society.
Een dunne lijn tussen “kracht en kwetsbaarheid”
Wanneer een beer wordt vrijgelaten, wordt het verdoofde dier op metalen platforms geplaatst, vastgezet in speciaal voor luchtvervoer ontworpen netten en vervolgens per helikopter naar afgelegen gebieden gebracht, ver weg van menselijke nederzettingen.
Fotograaf Gerardo del Villar, medewerker van National Geographic, vertelde over zijn ervaring toen hij voor het eerst in Churchill aankwam: “Pas op, de beren kunnen overal zijn”, waarschuwden ze hem toen hij uit het vliegtuig stapte, een zin die hem tijdens zijn hele reis zou blijven bijblijven.
Nadat hij de gevangenis had gezien, deelde Del Villar zijn indruk: “Eerst haalden ze hem uit de installatie op een metalen platform; het dier sliep diep door het verdovingsmiddel. Verschillende mannen droegen hem voorzichtig, alsof ze een kwetsbare schat vasthielden, en legden hem in een groot net dat speciaal voor dit soort transporten was ontworpen. Enkele minuten later daalde een helikopter neer en haakte met een nauwkeurige beweging het net vast.
“Toen ik zag hoe de beer langzaam omhoog klom, zwevend in de lucht, was dat een van de meest ontroerende beelden uit mijn leven: het meest gevreesde roofdier van het Noordpoolgebied veranderd in een hangende schaduw, majestueus en kwetsbaar tegelijk”, concludeerde hij.
In Churchill is het samenleven met deze dieren een daad van ecologische verantwoordelijkheid. Daarom is de zogenaamde “ijsberen-gevangenis”, hoewel de naam van het terrein misschien schokkend lijkt, in werkelijkheid een poging om ervoor te zorgen dat deze arctische reuzen in vrijheid kunnen blijven bestaan, zonder mensen als een bedreiging of een bron van voedsel te zien.
